Kazak şair, çevirmen ve filozof. (Doğ. 10 Ağustos 1845, Semey - Ö. 6 Temmuz 1904, Semey)

Kazak edebiyatının en büyük şairi olarak gösterilen Abay İbrahim Kunanbayoğlu (Kazakça ismi: Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы) 10 Ağustos 1845'de Kazakistan'ın Semey şehrinin Abay ilçesine bağlı Şıngıstavı'da doğdu. Babası Tobıktı boyunun Beyi Kunanbay, annesi Ulcan Hatun'dur. Doğduğunda İbrahim olan adına, annesi tarafından Kazakça dikkatli anlamında kullanılan Abay eklendi.

Eğitim hayatı

İlk eğitimini köy mollalarından alan Abay, on yaşındayken babasının teşvikiyle Semey'e giderek önce Gabul Cabbar, daha sonra da Ahmet Rıza medreselerinde eğitim gördü. Bu medreselerde Arapça ve Farsça öğrendi. Medrese eğitiminden sonra yine Semey'de bulunan Prihodskaya Şkola isimli bir Rus okuluna girerek bu okulda Rusça öğrendi. Onüç yaşına gelen Abay'ı babası Kunanbay, ona beyliği yani idareciliği öğretmek amacıyla yanına aldı.

Edebi kişiliği

Çok küçük yaşlarda ninesi Zere Hatun ve annesi Ulcan Hatun'un anlattığı halk masalları ve hikayeleri sayesinde edebiyatla tanışan Abay, medrese eğitimi esnasında boş vakitlerinde şark edebiyatının önde gelen isimlerinden Nizâmî-i Gencevî, Sadi, Ali Şîr Nevaî, Hâfız-i Şirâzî ve Fuzûlî gibi büyük şairleri okudu. Ayrıca Rus okulunda Rusça'yı öğrendikten sonra Aleksandr Puşkin ve Mihail Lermontov eserlerini okudu. Babasının işleriyle ilgilenen Abay, bu esnada Kazak halkının sorunlarını ve yaşam biçimini yakından inceleme fırsatı buldu. Bu durum bütün edebi yaşamını ve kişiliğini etkilemiştir.

1870 yılında Semey'e 13 yıllığına sürgün gelen Rus aydını Yevgeni Petroviç Mihaelis ile tanışan ve çok iyi dost olan Abay, "Dünyaya gözlerimi Mihaelis açtı." diyecektir. Mihaelis sayesinde Rus ve Batı edebiyatı eserleriyle tanışan Abay, bu dönemde ayrıca önemli felsefe kitaplarını da dikkatle okur. Kazak halkına batı medeniyetini tanıştırmak isteyen Abay, yararlı gördüğü batı eserlerini büyük bir titizlikle, olduğu gibi Kazakça'ya çevirir. 

1882 yılında gerçek manada yazdığı şiirleri yayımlamaya başlayan Abay, bazı önemli gördüğü batı şairlerinin de şiirlerini Kazakça'ya çevirmeye devam eder. 1889 yılında büyük Rus şairi Aleksandr Puşkin'in şiirlerini çevirmeye başladı. Aynı yıl Yevgeni Onegin'den sekiz şiir çevirdi. Kendisi de bu esnada eserlerini yayımlamaya devam etti. Abay'ın birçok eseri bulunmaktadır.

Şiirlerinde Kazak halkının sosyal, ekonomik, ahlaki, kültürel sorunlarından tutun da eğitim, din, felsefe, devlet, hukuk gibi konuları işler. Halkına hep yol gösterici bir aydın, ulu bir çınar olan Abay, 6 Temmuz 1904'te Semey'de vefat ederek Jidebay'a defnedilmiştir.

Moskova'da ve Kazakistan'ın bir çok şehrinde Abay'ın heykelleri bulunmaktadır. Ayrıca UNESCO tarafından 1995 yılı Abay Yılı olarak ilan edilmiştir.