5 Mart 1934 yılında İzmir'de doğan Halit Refiğ, ilk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesi'nde tamamladı. Robert Kolej'de mühendislik okudu. Okul bittikten sonra askerliğini Kore'de yedek subay olarak yaptı. Askerliği sırasında tanıştığı 8 mm kamera ve İngiltere'den edindiği kitaplardan öğrendikleriyle amatör çekimler yapmaya başladı.

1956'da, Nijat Özön ile birlikte yayınladıkları 'Sinema' ve 'Kim' isimli dergilerde, ayrıca 'Yeni Sabah' ve 'Akşam' gazetelerinde sinema üzerine yazılar yazdı. 

1958 yılında çekilen, yönetmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı 'Yaşamak Hakkımdır' filminde yönetmen asistanı olarak görev alarak aktif sinema hayatına adım attı. 3 yıllık bir yönetmen asistanlığı ve senaryo yazarlığı tecrübesinden sonra 1960 yılında rejisörlüğünü yaptığı ilk filmi 'Yasak Aşk' ile yönetmenlik kariyeri başladı. İkinci filmi olan 'Seviştiğimiz Günler''de de dramatik anlatıma ağırlık verdi. Kendisi bir söyleşide "Bu iki film benim için sinema anlatımına giriş denemeleri oldu." demiştir. 

Halit Refiğ, 1962 yılında sinema oyuncusu Nilüfer Aydan ile evlendi. 1965 yılına kadar devam eden bu evlilik üç yıl sürebildi. 

1963 yapımı 'Şehirdeki Yabancı' filmi ise adeta Yeşilçam'da Halit Refiğ'in ayak sesleriydi. Bu filmin ana temasını oluşturan 'Şehir ve Yabancılaşma', Halit Refiğ'in sinema kariyeri boyunca üzerinde ciddiyetle durduğu birkaç kavramdan sadece ikisiydi.

Yönetmenin ilk önemli filmi 1964 yapımı 'Gurbet Kuşları' oldu. Kendisi yine bir röportajında Gurbet Kuşları filmi için "Gurbet Kuşları benim bir ölçüde ilk önemli filmim sayılabilir. 1960'lı yılların başlarında yaşanan taşradan kente göç olayları ortaya çıkmıştı. Filmin diyaloglarını büyük ölçüde Orhan Kemal yazmıştır. Sinemada Toplumculuk akımının bir örneği niteliğindedir bu film." ifadelerini kullanmıştır. Gurbet Kuşları filmi, aynı yıl ilk kez düzenlenen Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde 'En İyi Film' ve 'En İyi Yönetmen' ödüllerini kazanmasıyla da ödül tarihine adını altın harflerle yazdırmıştır.

1965 yılında 'Haremde Dört Kadın' adlı bir şaheser film çeken Refiğ, artık o dönemki Yeşilçam camiasına da, Türk seyircisine de kendini ispat etmişti. Filmin oyuncularından olan Cüneyt Arkın yıllar sonra katıldığı bir TV programında: "Haremde Dört Kadın'da müthiş bir anlatım güzelliği vardır. Mekanın en iyi değerlendirildiği filmlerden biridir." demiştir.

Kırık Hayatlar (1965), Korkusuz Arkadaş (1966), Karakolda Ayna Var (1966) ve Can Yoldaşları (1966) filmlerinin ardından Refiğ'den yine bir tez filmi gelir: 1966 yapımı 'Bir Türk'e Gönül Verdim'. Kendisi bu film için: "Bir Türk'e Gönül Verdim filmi ulusal sinema kavramının tartışıldığı zamanlarda çekildi. Bu kavrama bir örnek olsun diye çekilen ilk bilinçli filmdir." demiştir.

1968 yılında sinema oyuncusu Eva Bender ile dünya evine giren ünlü yönetmen, 1972 yılında bu evliliği de noktalamıştır. 

Halit Refiğ 1974 yılında TRT için Aşk-ı Memnu dizisini çekmeye başladı. Bu dizi Türk televizyon tarihinin ilk yerli dizisidir aynı zamanda. 

1974'de Türkiye'de ilk defa İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi film arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı ve sinema kurslarında eğitimci olarak görev aldı. 1975'den itibaren İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Sinema-TV Enstitüsü'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı.

1975 yılında yazar Gülper Refiğ ile evlenen Halit Refiğ, son nefesine kadar Gülper hanımla, Sapanca'da, 'Gülperistan' ismini koydukları evlerinde mutlu yaşamıştır. 

1976'da ABD'de Wisconsin Üniversitesi'nde, 1984 yılında Ohio Denison Üniversitesi'nde eğitim çalışmalarına katıldı. Öğrencileri ile birlikte 'The Intercessors' ve 'In The Wilderness' adlı filmleri çekti. 

1980'li yılların ortalarında ulusal sinema akımı, yerini vicdan sinemasına bıraktı. Hanım (1989), İki Yabancı (1990) ve Köpekler Adası (1997) üçlemesinden oluşan filmleri yöneten Halit Refiğ, 1979 yılnda çekmeye başladığı Kemal Tahir'in aynı adlı eserinden uyarlanmış, Milli Mücadele döneminin anlatıldığı 'Yorgun Savaşçı' filmi o dönemin askeri sıkı yönetimi tarafından Atatürk'ün küçük düşürüldüğü gerekçesiyle yakılmasıyla adeta yıkılır. Bu olay, Türkiye gündemine bomba gibi düşer. Öyle ya, bu güne kadar hiçbir zaman bir film yakılmamıştır. Her kafadan bir ses çıkar. O dönemin yakın tanıklarından biri olan ve Halit Refiğ'in yakın dostu ünlü yapımcı ve yönetmen Türker İnanoğlu, 2010 yılında katıldığı Siyaset Meydanı adlı programda Halit Refiğ'e dair şunları söyleyecektir: "Halit Refiğ ile hemen hemen aynı yaştayız, sinemaya aynı yıllarda başladık. O da yönetmen asistanı olarak başladı ben de yönetmen asistanı olarak başladım. Halit Refiğ ile ilk kez 1981 yılında yakın olduk. 1980 askeri darbesi sonrası Halit Refiğ'in yönettiği Yorgun Savaşçı filmi yasaklandı ve yasaklanmakla kalmayıp yakıldı. Halit Refiğ bu olay sonrası büyük bir ümitsizlik içindeydi, boşluktaydı. O sırada Halit Bey'i davet ettim; 'hallolur bunlar, geçer gider, gel beraber bir film yapalım.' dedim ve O Kadın (1982) filmini yaptık ve o günden 2000 yılına kadar 19 senede 24 film yaptık beraber, hiç ayrılmadık. Müthiş bir adamdı Halit Bey: Çok okumuş ve fevkalade iyi kalpli, kötülük bilmeyen, düşünmeyen iyiliklerle dolu melek gibi insandı. Onu çok özlüyorum."

1988 yılında başrollerini Gülşen Bubikoğlu ile Talat Bulut'un üstlendiği, yönetmenliğini Halit Refiğ'in yaptığı 'Kurtar Beni' filmiyle Gülşen Bubikoğlu, Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde 'En İyi Kadın Oyuncu' ödülünü alır. Bu film için Halit Refiğ: "Benim en sevdiğim filmlerimden biridir." ifadesini kullanmıştır.

1990 yılında Kemal Tahir'in başyapıt eserlerinden biri olan ve bu eserden uyarlanan 'Karılar Koğuşu' filmini çeker. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde 'En İyi Film' ödülüne layık görülen Karılar Koğuşu, Halit Refiğ'e de bir kez daha 'En İyi Yönetmen' ödülünü kazandırır. Bu ödülden iki yıl kadar sonra yaptığı açıklamalarda Halit Refiğ; sinemada yapmak istediği yani işlemek istediği üç konuyu; Hanım (1989), Karılar Koğuşu (1990) ve İki Yabancı (1991) filmleriyle gerçekleştirdiğini ve sinema hayatında hedeflerine ulaştığını söylemiştir.

Halit Refiğ, Türk sinemasının bir halk sineması olduğunu, devletin parasal desteğinden uzak, seyircilerin ödediği bilet ücretleriyle gelişen bir sinema olarak halka hizmet etmek zorunda bulunduğunu söylemiş ve bu düşünceleri birkaç arkadaşı, özellikle Metin Erksan tarafından benimsenmiştir. Fikrin hareket noktası bu olduğuna göre, onun 'Kızın Var Mı Derdin Var, 'Yedi Evlât, İki Damat', 'Karakolda Ayna Var' ve 'Kız Kolunda Damga Var' gibi filmler yönetmesi ve giderek ticari sinemanın kıskacı içine girmesi yine de kaçınılmaz olmuştur.

Türk sinemasına kurumsal ve pratik açıdan eşsiz katkılar yapmış olan Halit Refiğ, 11 Ekim 2009 günü ne yazık ki hayatını kaybetti. Çok sevdiği arkadaşı Adnan Saygun'un yanına defnedilmiştir. Işıklar içinde uyusun.

Filmleri (Filmografisi):

- Yaşamak Hakkımdır / 1958 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Ala Geyik / 1959 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Karacaoğlan'ın Kara Sevdası / 1959 (Yönetmen Asistanı)

- Suçlu / 1960 (Yönetmen Asistanı)

- Mahallenin Sevgilisi / 1960 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Ölüm Peşimizde / 1960 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Kırık Çanaklar / 1960 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Avare Mustafa / 1960 (Senarist ve Yönetmen Asistanı)

- Seviştiğimiz Günler / 1961 (Senarist ve Yönetmen)

- Yasak Aşk / 1961 (Yönetmen)

- Güneş Doğmasın / 1961 (Senarist)

- Şehirdeki Yabancı / 1962 (Senarist ve Yönetmen)

- Gençlik Hülyaları / 1962 (Yönetmen)

- Şafak Bekçileri / 1963 (Senarist ve Yönetmen)

- Yavaş Gel Güzelim / 1963 (Senarist)

- İstanbul'un Kızları / 1964 (Senarist, Yapımcı ve Yönetmen)

- Şehrazat / 1964 (Senarist ve Yönetmen)

- Evcilik Oyunu / 1964 (Senarist ve Yönetmen)

- Gurbet Kuşları / 1964 (Senarist ve Yönetmen)

- Güneşe Giden Yol / 1965 (Senarist ve Yönetmen)

- Kırık Hayatlar / 1965 (Senarist ve Yönetmen)

- Haremde Dört Kadın / 1965 (Yönetmen)

- Yasak Sokaklar / 1965 (Senarist)

- Canım Sana Feda / 1965 (Yönetmen)

- Aslan Pençesi / 1966 (Senarist)

- Erkek ve Dişi / 1966 (Senarist ve Yönetmen)

- Üç Korkusuz Arkadaş / 1966 (Senarist ve Yönetmen)

- Karakolda Ayna Var / 1966 (Senarist ve Yönetmen)

- Can Yoldaşları / 1966 (Senarist ve Yönetmen)

- Kız Kolunda Damga Var / 1967 (Senarist ve Yönetmen)

- Kanlı Hayat / 1967 (Senarist)

- Aslan Yürekli Kabadayı (Senarist)

- Yaprak Dökümü / 1967 (Senarist)

- Son Gece / 1967 (Senarist)

- Bir Türk'e Gönül Verdim / 1969 (Senarist ve Yönetmen)

- Yaşamak Ne Güzel Şey / 1969 (Senarist ve Yönetmen)

- Adsız Cengaver / 1970 (Senarist ve Yönetmen)

- Sevmek ve Ölmek Zamanı / 1971 (Senarist ve Yönetmen)

- Ali Cengiz Oyunu / 1971 (Senarist ve Yönetmen)

- Çöl Kartalı / 1972 (Senarist ve Yönetmen)

- Acı Zafer / 1972 (Senarist ve Yönetmen)

- Aşk Fırtınası / 1972 (Senarist ve Yönetmen)

- Fatma Bacı / 1972 (Yönetmen)

- Kızın Var mı Derdin Var / 1973 (Yönetmen)

- Cennetin Kapısı / 1973 (Yönetmen)

- Sultan Gelin / 1973 (Yönetmen)

- Vurun Kahpeye / 1973 (Senarist ve Yönetmen)

- Yedi Evlat İki Damat / 1973 (Yönetmen)

- Aşk-ı Memnu (6 Bölüm Dizi) / 1975 (Senarist ve Yönetmen)

- Arabulucular (The / 1977 (Yönetmen)

- Yaşam Kavgası / 1978 (Senarist ve Yönetmen)

- Yorgun Savaşçı / 1979 (Senarist ve Yönetmen)

- Leyla ile Mecnun / 1982 (Yönetmen)

- O Kadın / 1982 (Yönetmen)

- Beyaz Ölüm / 1983 (Yönetmen)

- İhtiras Fırtınası / 1983 (Yönetmen)

- Alev Alev / 1984 (Yönetmen)

- Ölüm Yolu / 1985 (Yönetmen)

- Paramparça / 1985 (Yönetmen)

- Son Darbe / 1985 (Senarist ve Yönetmen)

- Kıskıvrak / 1986 (Yönetmen)

- Teyzem / 1986 (Yönetmen)

- Yarın Ağlayacağım / 1986 (Yönetmen)

- Kızımın Kanı / 1987 (Yönetmen)

- Kurtar Beni / 1987 (Senarist ve Yönetmen)

- Kızım ve Ben / 1988 (Yönetmen)

- Hanım / 1988 (Senarist ve Yönetmen)

- Karılar Koğuşu / 1989 (Senarist ve Yönetmen)

- İki Yabancı / 1990 (Senarist ve Yönetmen)

- Yorgun Savaşçı (Dizi) / 1993 (Danışman)

- Zirvedekiler (Dizi) / 1993 (Yönetmen)

- Köpekler Adası / 1996 (Senarist ve Yönetmen)

- Affet Bizi Hocam (Dizi) / 1998 (Yönetmen)

- Kerem (Dizi) / 1999 (Yönetmen)

- Affet Beni Hocam (Dizi) / 2000 (Yönetmen)

- Zeynep Öğretmen (Dizi) / 2000 (Yönetmen)

- Gelinlik Kız / 2000 (Senarist ve Yönetmen)

- Sara ile Musa (Dizi) / 2000 (Yönetmen)

- Midas'ın Düşü (Dizi) / 2000 (Yönetmen)

- Gençlik (Dizi) / 2000 (Yönetmen)

Aldığı Ödüller:

• 1964 - 1. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Gurbet Kuşları, En İyi Film
• 1964 - 1. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Gurbet Kuşları, En İyi Yönetmen
• 1989 - 26. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Hanım, En İyi Yönetmen 
• 1990 27. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Karılar Koğuşu, En İyi Film
• 1990 27. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Karılar Koğuşu, En İyi Yönetmen

Kitapları:

• Ulusal Sinema Kavgası (Hareket Yayınları - 1971)
• Gazi ile Latife (Kültür Bakanlığı Yayınları - 1993)
• Aşk ve Ölüm Senaryoları (Doğan Kitap - 2006) 
• Doğruyu Aradım Güzeli Sevdim (Bizim Kitaplar - 2009)
• Koca Sinan / Film Tasarımı (Dergah Yayınları- 2009)
• Puşkin Erzurum'da (Dergah Yayınları- 2009)
• Şeytan Aldatması / Senaryo - (Alfa Yayıncılık- 2009)
• Kemal Tahir'le Birlikte ( Dergah Yayınları - 2015)